Edukacja i nauka angielskiego w USA dla Polaków

Na początek warto pamiętać, że edukacja publiczna w USA jest bezpłatna i obowiązkowa dla dzieci w określonym wieku (zwykle 5–16 lat). Po przyjeździe należy niezwłocznie zapisać dziecko do szkoły. Należy skontaktować się z lokalnym okręgiem szkolnym (local school district) lub właściwą placówką (w dużych miastach np. z District Office NYC DOE czy Chicago Public Schools) i ustalić, do której szkoły przypisane jest dziecko na podstawie adresu zamieszkania. Wymagane dokumenty to przede wszystkim dowód tożsamości i wieku dziecka (np. akt urodzenia, paszport), karta zdrowia z aktualnymi szczepieniami oraz dokumenty potwierdzające adres zamieszkania rodziny (np. rachunek za media, umowa najmu, wyciąg z konta bankowego). Szkoła może poprosić o zaświadczenia z lekarza lub stanowego programu szczepień. Na przykład, według poradnika dla imigrantów do USA, przy zapisie dziecka trzeba przedstawić dokumentację medyczną z potwierdzeniem szczepień oraz dowód zamieszkania w rejonie szkoły . Poniżej kilka uwag dot. poszczególnych stanów:

• Nowy Jork (NY) – proces jest podobny w całym stanie i w mieście Nowy Jork. Należy skontaktować się z miejscowym okręgiem (w NYC – NYC DOE), przedstawić wiek dziecka i adres. Wymagane są jak wyżej: akt urodzenia (lub paszport), książeczka zdrowia z obowiązkowymi szczepieniami oraz dokument potwierdzający pobyt pod wskazanym adresem (np. rachunek za media lub umowa najmu). Szczepienia obowiązkowe w NY obejmują m.in. DTP, polio, odrę i ospę; szczegóły można znaleźć na stronach stanowych służby zdrowia. W razie wątpliwości warto wcześniej skontaktować się z biurem dystryktu szkolnego, które udostępnia listę wymagań i formularze rejestracyjne.
  
  

• Illinois (IL) – według prawa każde dziecko mieszkające w danym rejonie szkoły publicznej musi zostać przyjęte – szkoła nie może odmówić przyjęcia nawet jeśli nie ma od razu wszystkich dokumentów. Rodzic ma 30 dni od zapisu, by dostarczyć odpis aktu urodzenia; jeśli go nie posiada, można okazać paszport lub wizę wraz z pisemnym oświadczeniem . Szkoła może zażądać potwierdzenia szczepień dopuszczonych w Illinois (lista na stronie stanowej służby zdrowia) . Wymagany jest też dokument potwierdzający adres zamieszkania, ale prawo stanowe zabrania żądania jednego konkretnego dokumentu – wystarczy cokolwiek z imieniem rodzica i aktualnym adresem (np. rachunek, umowa, prawo jazdy) .
  
  

• Kalifornia (CA) – podobnie jak w innych stanach, wymagany jest akt urodzenia (lub paszport), karta zdrowia z dowodem szczepień (przede wszystkim DTP, polio, MMR, ospa) oraz dokument potwierdzający adres. Kalifornia ma rozbudowany kalendarz szczepień dla szkół; wymagane szczepionki są regulowane prawem stanowym. Adres potwierdza np. rachunek za prąd/gaz albo umowa najmu. W większych okręgach szkolnych zwykle trzeba umówić wizytę lub złożyć formularze online.
  
  

• Floryda (FL) – sytuacja jest analogiczna: przy zapisie do publicznej szkoły proszeni jesteśmy o okazać dowód tożsamości dziecka (akt urodzenia/paszport), kartę szczepień medycznych oraz dokument potwierdzający zamieszkanie w okręgu (np. rachunek lub umowę). Floryda także wymaga określonych szczepień (lista szczepień jest podawana na stronach Florida Department of Health). Każdy dystrykt szkolny ma swoje procedury, więc warto sprawdzić lokalną stronę „School District of [nazwa hrabstwa]” lub skontaktować się telefonicznie.
  
  

Podsumowując, w każdym stanie przy zapisie dziecka trzeba mieć przy sobie podstawowe dokumenty: akt urodzenia/paszport, karta zdrowia ze szczepieniami oraz dowód adresu. Szczegółowe wytyczne można uzyskać w biurze lokalnego dystryktu szkolnego lub na stronach stanowych wydziału edukacji. W przypadku braku jakichkolwiek dokumentów szkoły są zobowiązane doprowadzić do ich uzupełnienia (w Illinois np. na podstawie prawa dziecko nie może być usunięte z listy za brak aktu urodzenia ).

Darmowe lub tanie kursy języka angielskiego (ESL)

Istnieje wiele możliwości nauki angielskiego dla dorosłych, często bez konieczności ponoszenia dużych kosztów. Część kursów oferują biblioteki publiczne, które często mają specjalne programy dla imigrantów i uczących się języka. Jak zauważa amerykański Urząd Imigracyjny (USCIS), „biblioteki publiczne oferują wiele usług dla uczących się angielskiego; wiele bibliotek, dużych i małych, prowadzi kursy ESL” . Przykładem jest New York Public Library, która we współpracy z Miejskim Biurem ds. Imigrantów (MOIA) organizuje bezpłatne konwersacje i kursy języka angielskiego na różnych poziomach zaawansowania . Również w innych miastach (np. Chicago Public Library czy Los Angeles Public Library) działają podobne programy – warto odwiedzić strony internetowe lokalnych bibliotek lub spytać bezpośrednio o terminy kursów.

Inną opcją są community colleges i inne szkoły dla dorosłych. Te publiczne dwuletnie uczelnie zazwyczaj prowadzą bezpłatne lub tanie kursy ESL oraz kursy przygotowujące do zdobycia dyplomu równoważnego (GED). Przykładowo w Kalifornii wiele college’ów i szkół dorosłych działa przy wsparciu programu AEFLA (Adult Education and Family Literacy Act), co powoduje, że wszystkie zajęcia dla mieszkańców stanu są bezpłatne . Santa Ana College informuje w swoim katalogu, że jego kursy dla dorosłych (w tym nauka angielskiego i przygotowanie do GED) są oferowane na zasadzie braku czesnego dla rezydentów Kalifornii . W wielu stanach (także NY, IL, FL) obowiązują podobne ulgi na kursy edukacji dorosłych dla mieszkańców regionu. Warto więc poszukać „Adult Education Centers” czy „Continuing Education” przy lokalnych college’ach albo w oddziałach wydziału edukacji.

Ponadto organizacje non-profit i ośrodki imigranckie (np. ośrodki Katolickie, YMCA, lokalne centra wsparcia dla imigrantów) często prowadzą nieodpłatne lub dotowane kursy ESL. Przykładowo niektóre parafie i organizacje charytatywne oferują konwersacje po angielsku czy kursy przygotowujące do obywatelstwa, a wolontariusze wspierają naukę języka. Wiele materiałów i kursów online jest też całkowicie bezpłatnych – na stronie USAHello (serwis dla imigrantów) znajduje się obszerna lista darmowych kursów angielskiego online . Choć dostępność konkretnych programów zależy od lokalizacji, dobrą praktyką jest odwiedzenie strony USA.gov lub lokalnego kuratorium, które często zamieszcza informacje o bezpłatnych kursach językowych w okolicy.

Uznawalność polskich dyplomów i kwalifikacji

W Stanach Zjednoczonych nie ma centralnej instytucji „nostryfikacji” jak w Polsce – uznawanie wykształcenia zagranicznego zależy od kontekstu. Amerykańskie przepisy (Departament Edukacji USA) wyraźnie zaznaczają, że przy zatrudnieniu o równoważność dyplomu decyduje pracodawca. Oznacza to, że to dział HR w konkretnej firmie lub instytucji określa, czy i w jaki sposób zaakceptuje zagraniczne dokumenty . Często pracodawca wymaga wtedy oceny dokumentów przez prywatną agencję (ang. credential evaluation service) należącą do stowarzyszenia (np. NACES) – koszty i procedury tych ocen są ustalane indywidualnie. Przy tym Departament Edukacji podkreśla, że sam nie rozpatruje wniosków o ocenę dyplomów i nie rekomenduje żadnych agencji .

W przypadku zawodów regulowanych (np. lekarz, pielęgniarka, inżynier, nauczyciel) uznawalność wykształcenia należy sprawdzić w stanowej radzie licencyjnej właściwej dla danego zawodu i miejsca pracy. Każda stanowa komisja licencyjna ma własne procedury – może zlecić ocenę dyplomów bezpośrednio swojej służbie lub wskazać odpowiednią agencję . Przykładowo lekarze z zagranicznym dyplomem muszą zdać egzaminy USMLE i uzyskać licencję stanową. Informacje o wymaganiach egzaminacyjnych na studia i zawody można też znaleźć na stronach EducationUSA czy odpowiednich stowarzyszeń zawodowych.

Jeśli natomiast celem jest dalsza edukacja (np. studia w USA), to odpowiednie amerykańskie uczelnie wymagają oceny dyplomów zagranicznych. Często rekrutacja polega na przesłaniu dokumentów do biura przyjęć, które może skorzystać z usług agencji oceniającej. Przykładowo, jeśli posiadasz polski dyplom ukończenia szkoły średniej, uniwersytety mogą wymagać jego formalnej oceny, by sprawdzić równoważność z amerykańskim high school diploma . Pozytywną wiadomością jest to, że zdanie amerykańskiego egzaminu GED (General Educational Development) daje dokładnie taki sam efekt jak ukończenie liceum – oznacza opanowanie wiedzy na poziomie absolwenta 12 klasy .

Na zakończenie warto podkreślić: przy wszelkich formalnościach najlepiej skontaktować się bezpośrednio z instytucją (pracodawcą, uczelnią, radą licencyjną), ponieważ każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie. W praktyce obiegową ścieżką jest skorzystanie z usług firm oceniających wykształcenie (np. WES, ECE) akredytowanych przez National Association of Credential Evaluation Services, które wydadzą raport porównawczy polskich dokumentów do amerykańskich norm. Stany Zjednoczone nie mają własnej „nostryfikacji” dyplomów – edukacja i doświadczenie są uznawane przez poszczególne organizacje i instytucje na podstawie własnych regulacji .

Edukacja dorosłych

Osoby dorosłe mogą korzystać z tzw. „edukacji uzupełniającej”, czyli kursów i szkół dla dorosłych. Wiele stanów i okręgów prowadzi szkoły wieczorowe lub programy „Adult Education”, w których na ogół uczy się przedmiotów z liceum (poziom GED) oraz języka angielskiego dla dorosłych. Te programy często odbywają się w trybie wieczorowym lub w formie intensywnych kursów weekendowych. Uczestnictwo jest bezpłatne – finansuje je federalna ustawa AEFLA (Adult Education and Family Literacy Act), która wspiera programy nauki czytania, pisania, matematyki i angielskiego dla dorosłych .

Kolejną opcją jest zdanie egzaminu GED (General Educational Development) – to test, po zdaniu którego otrzymuje się amerykański certyfikat równoważny ukończeniu szkoły średniej. Pozwala on m.in. kontynuować naukę na community college czy otrzymać lepszą pracę. Jak wyjaśnia serwis USAHello, „GED ma równą wartość jak dyplom liceum” . Przygotowanie do GED obejmuje powtórkę z matematyki, nauk ścisłych, historii i umiejętności językowych. Wiele community colleges oferuje darmowe kursy przygotowawcze do GED lub bezpłatne zajęcia z języka angielskiego dla dorosłych.

Community colleges (publiczne college’a dwuletnie) są powszechnie dostępne – często nie wymagają pełnego dyplomu średniego do przyjęcia. Oferują kursy języka angielskiego jako drugiego (ESL), programy zawodowe i studia dyplomowe (Associate Degree). Często można tam uczęszczać na zajęcia wieczorami lub w weekendy. W wielu stanach są one bardzo tanie lub – jak w Kalifornii – niemal bezpłatne dla mieszkańców regionu . Community colleges często współpracują też z programami dla osób niepełnosprawnych czy programami wsparcia dla imigrantów, oferując dorosłym szeroki wybór kursów.

Podsumowując, Polacy przebywający w USA mają do dyspozycji różne formy edukacji dorosłych – od bezpłatnych szkół wieczorowych, przez kursy przygotowania do GED, po tańsze studia podyplomowe na community colleges. Warto poszukać informacji na stronach lokalnych instytucji edukacyjnych (np. „Adult School” w większych okręgach) lub skorzystać z krajowych źródeł takich jak Department of Education (AEFLA) i organizacji wspierających imigrantów.

Podsumowanie

Mamy nadzieję, że ten poradnik ułatwi Państwu orientację w systemie edukacji i nauki języka angielskiego w USA. Zapisy do szkół publicznych są na ogół proste – wystarczy odwiedzić biuro dystryktu i okazać podstawowe dokumenty (szczepień, tożsamości, zamieszkania) . Dla dorosłych emigrantów dostępne są liczne bezpłatne i tanie opcje: biblioteki publiczne oferują kursy ESL , community colleges i szkoły wieczorowe prowadzą zajęcia dla dorosłych , a GED umożliwia zdobycie amerykańskiego odpowiednika świadectwa szkolnego . Przy nostryfikacji wykształcenia kluczowe jest kontaktowanie się bezpośrednio z pracodawcą, szkołą lub stanową komisją zawodową, ponieważ każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie . Zachęcamy do korzystania z naszego portalu PolonAds.com – znajdą tu Państwo aktualne ogłoszenia dotyczące kursów języka angielskiego, szkół wieczorowych, korepetycji czy materiałów edukacyjnych dostosowanych dla Polonii w USA.

Polecane ogłoszenia

• Kursy języka angielskiego (ESL) – ogłoszenia o darmowych i płatnych kursach dla początkujących i zaawansowanych.
  
  

• Korepetycje i lekcje indywidualne – nauczyciele i lektorzy oferujący zajęcia z angielskiego.
  
  

• Szkoły i uniwersytety dla dorosłych – oferty programów wieczorowych, GED, studiów podyplomowych.
  
  

• Materiały edukacyjne – książki, podręczniki i multimedia do nauki języka angielskiego.
  
  

• Programy wsparcia dla imigrantów – informacje o organizacjach i stowarzyszeniach oferujących pomoc edukacyjną i językową.
  
  

Zapraszamy do przeglądania ogłoszeń na PolonAds.com – tutaj łatwo znajdziesz kursy, szkoły i inne usługi edukacyjne dla Polaków w USA!

Źródła: Oficjalne strony stanowych wydziałów edukacji, biblioteki publiczne, U.S. Dept. of Education oraz poradniki dla imigrantów .